VGP-Âm nhạc dân tộc thường không được công chúng chú ý, đặc biệt là giới trẻ, do đó Xẩm (lối hát của những người hành khất mù) thậm chí còn xa lạ hơn.

Dù thế, trong hơn chục năm trở lại đây, Thu Phương đã được biết đến như một nghệ sĩ xẩm hàng đầu trong nỗ lực đưa âm nhạc dân tộc đến với ngày càng nhiều khán giả trong và ngoài nước.

SINH RA ĐỂ HÁT

Thu Phương sinh năm 1985 trong một gia đình không hề có truyền thống nghệ thuật ở Quảng Ninh.

Dù thế, cô bé rất yêu thích âm nhạc đặc biệt là các làn điệu dân ca và những chương trình biểu diễn nhạc dân tộc. Cô thường bỏ hàng giờ liền cho những làn điệu tiết tấu trên đài và TV.

"Tôi thích, rất yêu nhạc dân tộc, và chưa bỏ lỡ một chương trình dân ca và nhạc cổ truyền nào của đài Tiếng nói Việt Nam các buổi trưa. Tôi thường say sưa tới mức đi học muộn" Phương tâm sự với VGP.

"Hồi đó còn không có máy thu âm hay điện thoại thông minh vì vậy tôi phải chép tay những bài hát, chờ đến khi chương trình được phát sóng để hát theo" Phương kể.

Năm 2009, Phương được biết có một lớp dạy dân ca miễn phí cho những người yêu âm nhạc dân tộc tổ chức ở Trung tâm phát triển Nghệ thuật và Âm nhạc tại Hà Nội.

Phương đã thuyết phục bố mẹ. Thoạt đầu ý định của cô bị phản đối kịch liệt vì theo họ nghề ca hát sẽ chẳng đem lại cho cô nhiều tiền bạc.

 

Sau một tuần tham dự chương trình, Phương được cho phép biểu diễn chung với các thầy cô trên truyền hình. Cha mẹ Phương đã không tin vào mắt mình khi nhìn thấy tên con gái trên màn ảnh.

''Tôi may mắn được học với thầy Thao Giang. Thầy nghe chuyện của tôi, cho tôi thử giọng và cho tôi vào lớp của thầy'', Phương kể. Cô sở hữu giọng alto khá hiếm hoi của Việt nam.

'''Tôi đã phải tập luyện rất vất vả vì đến với âm nhạc khá muộn. Suốt thời gian ở trung tâm, tôi vỡ ra rằng mình thực sự sinh ra để hát xẩm và để cống hiến cho loại hình âm nhạc này”, Phương nói và tâm sự cô đã học được rất nhiều điều qua xẩm, những giá trị và lẽ sống quý giá.

 

Cô đã dành suốt ba năm để luyện tập chuyên sâu với các nghệ sỹ ưu tú Văn Ty, Hạnh Nhân và nghệ sỹ nhân dân Xuân Hoạch trước khi học nâng cao tại Nhạc viện Huế.

“Năng khiếu rất quan trọng nhưng nếu không rèn luyện chăm chỉ và học tập theo đúng phương pháp thì rất khó thành công”, Phương cho biết. Cô cũng hát các thể loại Chầu văn và Trống quân cùng các thể loại nhạc dân gian Bắc bộ khác.

''Bên cạnh chuyên ngành của mình, tôi cũng học về âm nhạc đại cương, lịch sử, kiến trúc, ca dao tục ngữ để nuôi dưỡng tình yêu của mình với các giá trị truyền thống và hỗ trợ cho chuyên môn'', cô cho biết.

Do dịch Covid-19, Phương đã giới thiệu xẩm trên kênh Spotify, một nền tảng dịch vụ âm nhạc kỹ thuật số, cũng sẽ là một kênh rất thuận tiện để giới thiệu xẩm tới hơn 160 quốc gia trên thế giới.

Cô cho hay các kênh Facebook, Instagram và Zalo cũng là những kênh rất tốt để quảng bá về Xẩm.

Nói về học trò và giờ đây cũng là đồng nghiệp, thầy Thao Giang nói: “Thu Phương là một ca sĩ trẻ tài năng có chất giọng đẹp và đầy nhiệt huyết. Tôi rất may mắn được làm việc cùng với cô ấy”.

“Với tình yêu dành cho xẩm, Phương thể hiện nét đẹp của dân ca qua chất giọng của mình và mong muốn đưa xẩm đến với ngày càng đông đảo khán thính giả hơn, những người rồi đây sẽ tiếp tục quan tâm đến Xẩm trong tương lai”. Ông Giang nói.

 

XẨM CHO MỌI NGƯỜI

Cũng như các thầy, sau hàng loạt những thành công trong nghề nghiệp, Phương đang để tâm đến việc tìm kiếm những người kế nghiệp trong tương lai.

“Dự án của tôi đã bắt đầu từ hơn một năm trước với 12 học trò trong lớp học đầu tiên ở Quảng Ninh. Lớp thứ hai dự là ở Nam định, nhưng vì dịch Covid, tôi vẫn chưa tổ chức được”. Phương tâm sự.

Trong lớp của cô, các học trò được học hát và các nhạc cụ truyền thống như trống và đàn nhị với các nghệ sĩ đàn anh.

“Tôi nghĩ học là phải vui và hấp dẫn trước đã, từ từ sẽ hiểu bài sau. Tôi tạo mọi điều kiện cho các em chơi và vọc vạch với nhạc cụ”, cô nói.

“Các điệu xẩm cho trẻ em thường rất dễ thương, với những chủ đề gần gũi với tuổi thơ. Tôi thường cố gắng kết nối chúng với những ký ức và trải nghiệm, rồi chúng tôi cùng hát với nhau.

“Với những học viên lớn hơn, tôi nói về lịch sử của xẩm, và cách để luyện tập các bài hát. Mọi thứ sẽ dễ dàng hơn vì học viên trưởng thành hơn và hiểu bài nhanh hơn.

“Học viên sẽ được học về nhịp, phách, tiết tấu và các thức điệu. Cái khó nhất của xẩm là làm sao hát một cách mộc mạc nhưng tròn trịa về kỹ thuật để có thể thể hiện hết được nét đẹp của ca từ và thức điệu”.

Gần đây, Phương đã tổ chức được một lớp học online cho các cộng đồng người Việt ở Mỹ, Đức, Pháp, Ba Lan, và được phản hồi rất tích cực.

“Dạy như vậy sẽ rất khó khăn nhưng tôi hy vọng có được chừng 1000 người từ những cộng đồng như thế để làn điệu Xẩm có thể đến được với công chúng khắp thế giới”, cô nói.

“Tôi cũng mong có thể tổ chức được lớp online cho các thành phố và tỉnh thành khác một khi đại dịch kết thúc. Và tôi cũng mong có thể mở được lớp trên YouTube”.

Thanh Hà