Thu Phương sinh ra trong một gia đình nông dân không có ai làm nghệ thuật, ở phường Phương Nam, TP Uông Bí. Cái duyên đưa chị đến với hát xẩm xuất phát từ việc đam mê xem các chương trình sân khấu trên truyền hình khi còn nhỏ. Tôi hỏi Phương, sao cứ nhất định phải lựa chọn hát xẩm mà không phải loại hình khác dễ kiếm tiền hơn. Phương bảo, đó là cái duyên nghiệp rồi. Chị cảm thấy đời mình không thể nào thiếu hát xẩm.

Từ chỗ say mê nghe hát, Thu Phương tập hát theo. Khi chỉ mới 3 tuổi, Phương đã có thể líu lo hát bài xẩm “Mục hạ vô nhân” cùng một số bài dân ca. Thấy cô con gái mê nhạc dân tộc, cha mẹ Phương mừng thì ít mà lo thì nhiều. Giống như nhiều bậc làm cha làm mẹ khác, ai chả muốn con mình lớn lên học lấy cái nghề ổn định để sống, chứ lỡ say mê mà theo cái nghiệp vốn được coi là “xướng ca vô loài” này thì vất vả vô cùng.

Chiều lòng cha mẹ, khi học xong phổ thông, Thu Phương theo học Trường Cao đẳng Công nghiệp và Xây dựng Quảng Ninh. Nhưng tình yêu với những làn điệu dân ca vẫn không ngừng âm ỉ khiến chị càng ngày càng thấy không phù hợp việc học những cái khô khan. Rồi một lần tình cờ, hay tin Trung tâm Phát triển Âm nhạc Việt Nam (Hội Nhạc sĩ Việt Nam) tuyển người có tâm huyết để đào tạo hát xẩm, Phương đã đăng ký thi tuyển và được lựa chọn. Chị bỏ dở cái mình đã theo học để khăn gói lên Hà Nội bắt đầu một chặng đường mới với âm nhạc dân gian, mặc cho sự can ngăn quyết liệt của cha mẹ và người yêu.